مرجع تخصصی علوم آزمایشگاهی | سِوِن لَب دنیای علم تشخیص پزشکی
آمنوره اولیه | Amenorrhea primary
شرح بیماری
آمنوره اولیه عبارت است از فقدان کامل عادت ماهانه در یک دختر جوان حداقل ۱۶ ساله ظاهراً طبیعی، یا ۱۴ ساله که رشد طبیعی نداشته است یا خصوصیات ثانویه جنسی در وی به وجود نیامده‌اند.
این اختلال نادر است زیرا بیش از ۹۵% از دختران اولین قاعدگی خود را تا ۱۵ سالگی تجربه می‌کنند.
علایم شایع
فقدان عادت ماهانه پس از بلوغ
عادت ماهانه اکثر دختران تا سن ۱۴ سالگی آغاز می‌شود و سن متوسط شروع عادت ماهانه ۱۲ سال و ۸ ماه است.
علل
معمولاً ناشناخته است. علل احتمالی عبارتند از:
- به تأخیر افتادن بلوغ
- ناهنجاری های مادرزادی مثل فقدان اعضای تناسلی (مجرا تناسلی، رحم، یا تخمدان ها) یا غیر طبیعی بودن ساختمان آنها
- بسته بودن کامل پرده بکارت که به این ترتیب مانع خروج خونریزی عادت ماهانه می‌شود.
- اختلالات دستگاه غدد درون ریز (تومورها، عفونت ها، یا سایر مشکلات)
- اختلالات کروموزمی
- بیماری عمومی در بدن
- ندرتاً، مشکلات تغذیه ای شدید مثل بی اشتهایی روانی، یا فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری بدنی شدید مثلاً در ورزشکاران زن حرفه‌ای
عوامل افزایش دهنده خطر
- استرس
- استفاده از داروهایی مثل قرص های ضد حاملگی، داروهای ضد سرطان، بار بیتورات ها، مخدر ها، داروهای کورتیزونی، کلردیازپوکساید و رزرپین.
- ورزش شدید
- سابقه خانوادگی آغاز دیرهنگام عادت ماهانه
- رژیم لاغری یا کاهش وزن شدید
پیشگیری
- از هیچ دارویی سر خود استفاده نکنید مگر با تجویز پزشک
- فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های حرفه ای ورزشی را در صورت توصیه تا حدی کم کنید.
- در صورت وجود هر گونه بیماری زمینه ساز، برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
- تغذیه مناسب و نگهداری وزن در حد ایده‌آل
عواقب مورد انتظار
- فقدان عادت ماهانه به خودی خود یک خطر برای سلامتی محسوب نمی‌شود، اما علت آن باید معلوم شود. اگر عامل آن یک کیست یا تومور تخمدان باشد، باید جراحی انجام شود.
- آمنوره معمولاً با هورمون درمانی یا رفع علت زمینه ساز قابل معالجه است. درمان ممکن است تا سن ۱۸ سالگی به تعویق انداخته شود مگر این که بتوان علت را مشخص کرد و بدون خطر درمان نمود.
- عللی که گاهی نمی‌توان آنها را درمان نمود عبارتند از اختلالات کروموزومی و ناهنجاری های دستگاه تناسلی
عوارض احتمالی
- پریشانی روانی در رابطه با تکامل جنسی
- ناتوانی در حامله شدن
- در موارد نادر مشکلات غدد درون ریز، ممکن است علاوه بر هورمون درمانی نیاز به جراحی وجود داشته باشد.
درمان
اصول کلی
- اقدامات تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شرح حال پزشکی و شخصی و معاینه کامل
اندازه گیری هورمون های خون به علاوه بررسی کار تیرویید و غدد فوق کلیوی
- درمان معمولاً شامل هورمون درمانی جایگزین می‌شود.
- درمان آمنوره‌ای که ربطی به کمبود هورمون ندارد بسته به علت آن انجام می‌گیرد.
- روان درمانی یا مشاوره، در صورتی که آمنوره در اثر استرس یا مشکلات تغذیه ای شدید به وجود آمده باشد.
- در صورت لزوم، یک جراحی کوچک برای ایجاد سوراخ در پرده بکارت کاملاً بسته
- گاهی جراحی برای تصحیح ناهنجاری های دستگاه تناسلی
- امکان دارد برای شروع خونریزی هورمون پروژسترون تجویز شود.
- اگر با قطع مصرف پروژسترون خونریزی آغاز شود، دستگاه تناسلی درست کار می‌کند و احتمال وجود بیماری غده هیپوفیز نیز کم است.
- اگر با قطع مصرف پروژسترون خونریزی آغاز نشود، امکان دارد از داروهای محرک تخمدان مثل کلومیفن یا گنادوتروپین‌ها (هورمون های طبیعی محرک تخمدان که از هیپوفیز ترشح می‌شوند) برای این منظور استفاده شود.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
محدودیتی برای آن وجود ندارد. مرتباً ورزش کنید ولی شدت آن نباید زیاد باشد.
اگر اضافه وزن دارید یا زیادی لاغر هستید، در رابطه با رژیم غذایی مناسب با پزشکتان یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
سعی نکنید با رژیم های لاغری سخت گیرانه وزن خود را به سرعت پایین بیاورید.
رژیم غذایی
روزانه سه وعده غذایی متعادل مصرف کنید.
در صورتی که بسیار لاغر یا چاق هستید، در مورد رژیم غذایی با پزشک مشورت کنید. با رژیم‌های سرخود سعی نکنید وزن خود را کاهش دهید.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
- اگر شما شانزده سالتان شده است اما هرگز عادت ماهانه نداشته اید.
- اگر علی رغم درمان، عادت ماهانه در عرض شش ماه آغاز نشود.
