مرجع تخصصی علوم آزمایشگاهی ایران دنیای علم تشخیص پزشکی
نام:
پرومتازین
موارد مصرف:
پرومتازین برای ایجاد اثر آرام بخش در شب و درمان بی‌خوابی (برای مصرف کوتاه مدت)، درمان علامتی حساسیت هایی چون تب یونجه، کهیر، درمان کمکی واکنش های آنافیلاکسی، درمان تهوع، سرگیجه، اختلالات لابیرنت، بیماری مسافرت و داروی پیش بیهوشی مصرف می‌شود.
مکانیسم اثر:
تصور می‌شود که این دارو به طور غیر مستقیم باعث کاهش تحریک سیستم مشبک ساقه مغزی می‌گردد. همچنین از طریق رقابت با هیستامین برای اتصال به گیرنده H1 در سلول هدف، اسپاسم و احتقان ناشی از هیستامین را متوقف می‌سازد. این دارو از واکنش هایی که تنها با واسطه هیستامین بروز می‌کند جلوگیری می‌نماید ولی در صورت بروز آنها را از بین نمی‌برد. احتمالا با مهارگیرنده‌های شیمیایی بصل النخاع (CTZ) اثر ضد استفراغ خود را اعمال می‌کند. اثرات ضد سرگیجه آن احتمالا از طریق اثر ضد موسکارینی مرکزی اعمال می‌شود.
فارماکوکینتیک:
پرومتازین به خوبی از راه خوراکی و از محل تزریق جذب می‌شود. متابولیسم آن کبدی است. شروع اثر آن از راه خوراکی یا تزریق عضلانی تقریب ۲۰ دقیقه و از راه وریدی حدود ۵ ـ ۳ دقیقه بعد از تزریق است. طول مدت اثر آرام بخشی آن حدود ۸ ـ ۲ ساعت و طول مدت اثر ضد هیستامین آن ۱۲ ـ ۶ ساعت است. این دارو به آهستگی از کلیه و مدفوع و عمدتا به صورت متابولیت های غیر فعال دفع می‌شود.
هشدارها:
- احتمال بروز سرگیجه، تسکین، اغتشاش شعور و کمی فشار خون در بیماران مسن وجود دارد. همچنین بروز علایم اکسترا پیرامیدال بخصوص پارکینسون، اختلال در نشستن، خوابیدن و دراز کشیدن و دیکسینزی مداوم نیز در بیماران مسن بیشتر است. بخصوص اگر مقادیر مصرف زیاد باشند یا از شکل تزریقی دارو استفاده شود.
- در آسم حاد، وجود نشانه‌های بزرگی پروستات یا زمینه ابتلای به احتباس ادرار، اغماء، زمینه ابتلای گلوکوم با زاویه بسته و یرقان باید با احتیاط مصرف شود.
عوارض جانبی:
خواب آلودگی، هیجان، عصبانیت، بی‌قراری، از دست دادن مهارت در انجام کار یا بی ثباتی، حرکات پرشی عضلات سر و صورت، رعشه و تکان دادن دست‌ها، تاری دید، کاهش هوشیاری به ویژه در کودکان، خشکی دهان، احساس از حال رفتن (کمی فشار خون) و حساسیت به نور از عوارض جانبی دارو هستند.
تداخلهای دارویی:
۱٫ مصرف همزمان پرومتازین با داروهای کاهنده فشار خون با اثر مضعف CNS مانند کلونیدین و متیل دوپا، سولفات منیزیم تزریقی، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، داروهای بیهوش کننده، باربیتورات ها و داروهای مخدر، داروهای مهارکننده مونوآمینواکسیداز (MAO)، از جمله فورازولیدن و پروکاربازین ممکن است موجب تشدید آثار مضعف CNS این داروها یا پرومتازین گردد.
۲٫ مصرف همزمان با سایر داروهایی که باعث ایجاد واکنش های اکسترا پیرامیدال می‌شوند، از جمله هالوپریدول، متوکلوپرامید، سایر فنوتیازین‌ها و تیوگزانتین‌ها ممکن است شدت و دفعات بروز واکنش های اکسترا پیرامیدال را افزایش دهد.
۳٫ مصرف همزمان لوودوپا با پرومتازین ممکن است اثرات ضد پارکینسونی لودوپا را به علت مسدود شدن گیرنده های دوپامین در مغز مهار کند آثار آلفا ـ آدرنرژیک اپی نفرین در صورت مصرف همزمان با پرومتازین ممکن است مهار شود.
۴٫ مصرف همزمان بروموکریپتین با پرومتازین ممکن است موجب افزایش غلظت سرمی پرولاکتین شود و با اثر بروموکریپتین تداخل کند.
۵٫ مصرف همزمان پرومتازین با داروهای ضد تیروئید ممکن است خطر بروز آگرانولوسیتوز را افزایش دهد.
نکات قابل توصیه:
- برای به حداقل رسانیدن تحریک گوارشی، شکل خوراکی این دارو همراه با غذا، آب یا شیر مصرف شود.
- در صورت مصرف دارو برای پیشگیری از بیماری مسافرت باید حداقل ۳۰ دقیقه یا ترجیح ۲ ـ ۱ ساعت قبل ازمسافرت مصرف شود.
- احتمال بروز خشکی دهان با مصرف این دارو وجود دارد.
- درمان با پرومتازین باید ۲ ـ ۱ هفته قبل از زایمان قطع شود تا از بروز یرقان و علایم اکسترا پیرامیدال در نوزاد جلوگیری شود.
مقدار مصرف:
خوراکی:
بزرگسالان:
۲۵ میلی گرم در موقع خواب و در صورت نیاز تا ۵۰ میلی‌گرم مصرف می‌شود.
کودکان:
در کودکان ۵ ـ ۱ ساله، ۲۰ ـ ۱۵ میلی گرم و در کودکان ۱۰ ـ ۵ ساله، ۲۵ ـ ۲۰ میلی گرم در موقع خواب مصرف می‌شود.
تزریقی:
بزرگسالان:
۵۰ ـ ۲۵ میلی گرم و حداکثر تا ۱۰۰ میلی‌گرم، تزریق می‌شود. در موارد اورژانس ۵۰ ـ ۲۵ میلی گرم و حداکثر ۱۰۰ میلی گرم تزریق آهسته وریدی می‌شود.
کودکان:
در کودکان ۱۰ ـ ۵ ساله ۱۲/۵ ـ ۶/۲۵ میلی گرم تزریق عضلانی می‌شود.
Tablet: 25mg
Syrup: 113mg / 100ml
Injection: 25mg / ml
